Yanlış Oynamak da Öğreticidir: Serbest Oyunun Geliştirici Yanılgıları

Ebeveynlerin çocuklarını oyun oynarken izlerken sıkça düşündüğü bir şey vardır: “Acaba doğru mu oynuyor?” Ancak oyun, bir kurallar bütünü değil, çocuğun dünyayı kendi ritmiyle keşfetme şeklidir. Ahşap blokları üst üste koymak yerine yan yana dizmek, oyuncak arabayı el arabası gibi kullanmak ya da tren rayını kule yapmak... Bunların hiçbiri “yanlış” değildir.

Çünkü serbest oyun, çocuğun içsel dünyasının dışa vurumudur ve bazen en öğretici şey, normların dışına çıkmaktır.

Serbest Oyun Nedir?

Serbest oyun, çocuğun kendi seçimiyle, yönlendirilmeden oynadığı, kurallarını kendi koyduğu oyun biçimidir.
Bu tür oyunlarda:

• Oyunun yapısı çocuğa aittir,

• Hayal gücü sınırsızdır,

• “Nasıl oynanması gerektiği” değil, “nasıl oynanmak istendiği” esastır.

“Yanlış” Oyunlar = Yaratıcılığın Kapısı

Bir çocuğun oyuncakla beklenmedik bir biçimde oynaması, onun zihninin aktif ve yaratıcı çalıştığını gösterir. Bu durum, şu gelişim alanlarına doğrudan katkı sağlar:

1. Yaratıcılık ve Esnek Düşünme

Bir oyuncağı alternatif bir şekilde kullanan çocuk, nesnelerin sadece bir işlevi olmadığını, farklı yollarla da kullanılabileceğini keşfeder. Bu da esnek düşünme ve inovatif problem çözmenin temelini atar.

2. Eleştirel Düşünme

“Blokları neden bu şekilde dizdin?” gibi basit sorularla çocuğun düşündüğü yöntemi açıklaması sağlanabilir. Bu, erken yaşta mantık yürütme ve fikir savunma becerilerini destekler.

3. Kendini İfade Etme ve Özgüven

Kendi oyun şeklini ortaya koyan çocuk, onay beklemeden fikir üretmeye başlar. Bu da içsel motivasyonu, karar alma yetisini ve özgüveni artırır.

Ebeveynlerin Sık Yaptığı Hatalar

• Yönlendirme: “Hayır, bloklar üst üste konur.”
  Oysa yan yana dizilen bloklar, çocuk için bir tren yolu ya da bir çit olabilir.

• Sonuç Bekleme: “Bak, kule yapamadın.”
  Amaç, sonuç değil süreçtir. Yıkılan kule, dengeyi anlamaya giden bir adımdır.

• Oyuncağın “doğru” kullanımı ısrarı:
  Bir oyuncak figür battaniye gibi kullanılıyorsa, bu empati ya da bakım senaryosunun bir parçası olabilir.

Locco Oyuncaklarıyla Serbest Oyunun Uyumu

Locco’nun doğal ve sade ahşap oyuncakları, çocuğun oyuna şekil vermesini teşvik eder. Renklerle, ışıklarla yönlendirmez; figürler minimaldir, senaryo çocuğa bırakılır. Bu nedenle her bir oyuncak birden fazla amaca hizmet edebilir:

• Bir blok seti aynı zamanda hayvan barınağı olabilir,

• Bir taşıt figürü çocuk için bir arkadaş ya da uzay gemisi olabilir.

Bu açıklık, çocuğun oyun dünyasına özgürce şekil vermesine olanak tanır.

Ebeveynler Ne Yapabilir?

• Oyuna müdahale etmeden izleyin.

• Sorular sorun ama yönlendirmeyin: “Bu oyuncağı nasıl kullanmak istedin?”

• Oyun sonrasında çocuğa kendi sürecini anlatma fırsatı verin.

• Oyuncağın çok amaçlı olabileceğini kabul edin, bu konuda esnek olun.

Sonuç: Oyun Rehberlik Değil, Keşiftir

Oyun, çocuk için bir anlatı alanıdır. Oyun sırasında görünen “yanlış” davranışlar, aslında çocuğun dünyayı algılama, değiştirme ve dönüştürme çabasıdır. Bu nedenle bir oyuncağın nasıl kullanıldığı değil, nasıl deneyimlendiği önemlidir.

Ve çoğu zaman, en değerli öğrenmeler “doğru” oynanarak değil; sınırlar ihlal edildiğinde gerçekleşir.